Amerika’da Hemşire Türleri
Certified Nursing Assistant (CNA): Sertifikalı Hemşire Yardımcısı olarak çevrilebilir. Farklı eyaletlerde ve kurumlarda farklı isimler aldıkları da olabilir. Örneğin benim çalıştığım kurumda Patient Care Assistant (PCA) olarak adlandırılıyorlar. Hemşirelik mesleğinin en temel ve giriş seviyesini oluşturuyor. Türkiye’deki hasta bakıcılara benzer görev tanımları var, ancak bazı kurum ve eyaletlerde kapsamı daha geniş olabiliyor. Kan şekeri ölçme, kan alma, yaşam bulguları takibi gibi ek görevleri alabiliyorlar. Tabii bu görevlerin rutin olması gerekiyor. Anormal değerler bir RN’e bildiriliyor ve bunların takibi RN tarafından yapılıyor. CNA olmak için genelde birkaç aylık eğitimler yeterli oluyor.
Licensed Practical Nurse (LPN): Lisanslı Uygulama Hemşiresi olarak çevrilebilir. CNA görev ve yetkilerine ek olarak intravenöz ve riskli olmayan ilaçların uygulanması, pansuman değişimi, bazı rutin tedaviler ve hastanın rutin işlemler ile ilgili eğitimi gibi işler de yaparlar. LPN olmak için genelde 1-2 yıllık meslek kursları gerekiyor. Bu kursları bitirenler NCLEX-PN sımavına girerek bulundukları eyaletin lisansını alıyorlar.
Türkiye’de önlisans düzeyinde eğitim almış olanlar LPN olarak lisans almayı deneyebilir. Bu süreci bilmediğim ve bu süreçten geçen birini tanımadığım için mümkündür veya değildir diyemem.
Registered Nurse (RN): Lisanslı Hemşire olarak çevrilebilir. LPN görev ve yetkilerine ek olarak hastanın değerlendirilmesi, bakımın planlanması, CNA ve LPN’lerin görevlendirilmesi ve takibini yaparlar. RN olmak için ABD’de birkaç farklı seviyede eğitim alınabilir:
- Associate of Science in Nursing (Associate’s Degree-ADN): 2 yıllık bir eğitimle alınır. Genellikle RN’ler arasında en düşük gelire sahip ve en temel alanlarda çalışanlardır.
- Diploma in Nursing: 3 yıllık bir eğitimle alınır. ADN’lere göre daha iyi gelire ve çalışma alanlarına sahiptirler.
- Bachelor of Science in Nursing (BSN): Türkiye’deki lisans eğitimi gibi 4 yıllık bir eğitimle alınır. Gelirleri, çalışma alanları ve kariyer olanakları daha fazladır. Yüksek lisans ve doktora yapabilir, yönetsel görevler alabilirler. Son yıllarda büyük kurumlar sadece BSN sahibi hemşire işe alma eğiliminde.
Advanced Practice Registered Nurse (APN veya APRN): Türkçe’ye nasıl çevirmek gerekir bilemiyorum. İleri Uygulama Hemşiresi denebilir. APN aslında birkaç farklı mesleği kapsayan bir şemsiyenin adıdır. Bu meslekleri edinmek için ilgili alanda RN olarak deneyim sahibi olmak, yüksek lisans veya doktora yapmak –Master’s of Science in Nursing (MSN) veya Doctor of Nursing Practice (DNP)– ve ilgili lisans sınavlarını geçmek gerekiyor. Bu şemsiye altındaki meslekler:
- Nurse Practitioner (NP): Pratisyen hemşire olarak çevrilebilir. Hasta muayenesi, tanı koyma ve reçete yazma gibi yetkileri vardır. Pratisyen hekimlere benzer görevler yaparlar ve benzer alanlarda çalışırlar.
- Certified Registered Nurse Anesthetist (CRNA): Anestezi hekimlerine benzer şekilde anestezi uygulama ve ameliyat sırasında hastayı takip etmekten sorumludurlar.
- Clinical Nurse Specialist (CNS): Bir klinik alanda (kardiyoloji, onkoloji, psikiyatri gibi) uzmanlaşmış APN’lerdir.
- Certified Nurse Midwife (CNM): Gebelerin doğum öncesi ve sonrası muayeneleri ve takibi, komplikasyonsuz normal doğumun yaptırılması gibi görevleri vardır.
APN’lerin gelirleri hemşirelerden yüksek, hekimlerden düşüktür. Merak edenler için APN’ler ile benzer görev ve yetkilere sahip, ancak hemşirelik eğitimi almamış olan Physician Assistant (Hekim Yardımcısı) adı verilen farklı bir meslek daha vardır. PA ve APN’ler hemşireler ve hekimler arasında olduklarından bunlara mid-level provider denir.
Hemşirelik seviyeleri arasında geçiş yapmak isteyenler için çok sayıda eğitim seçeneği mevcut. Bunların LPN to RN, RN to BSN, BSN to MSN şeklinde ifade edildiğini ve pek çok yerde reklamının yapıldığını görebilirsiniz. Bu programların çoğu uzaktan eğitim şeklindedir ve hemşirelerin çalışırken kariyer yapmalarına imkan verir.
Hemşireliğin Yasal Denetimi
Amerika’da hemşirelik federal düzeyde değil eyaletler düzeyinde yönetilir. Hemşirelik ile ilgili yasaları çıkarmak, düzenlemeleri yapmak ve kuralları belirlemek gibi görevleri Eyalet Hemşirelik Kurulları (State Boards of Nursing) yürütür. Bunlara kısa BON diyelim. BON’lar, hemşirelik eğitimi veren kurumları denetler, hemşirelik lisans şartlarını belirleyip sınavlarının uygulanmasını sağlar, hemşirelik mesleklerinin görev ve yetkilerini tanımlar, hemşireler ve kurumlar arasındaki anlaşmazlıkları çözer. Her eyalet (federal yasalara uygun olduğu sürece) kendi kanun ve kurallarını çıkarmakta özgür olduğundan hemşirelik ile ilgili bazı kural ve uygulamalar eyaletten eyalete farklılık gösterebilir.
Amerika dışında eğitim alanların RN lisansı almak için başvurmaları gereken kurumlar BON’lardır. Lisansın hangi şartlarda verileceği genelde BON web sitelerinde yazar.
BON web sitelerinin listesi ve iletişim adresleri: www.ncsbn.org/contact-bon.htm
Eyaletler arasındaki bazı farkları örnek olması için şu tabloda göstermeye çalıştım (Bu bilgiler zaman aşımına uğramış olabilir):
